Sắt (Fe) - Iron

Nội dung chính

1. Vai trò của sắt trong các quá trình sinh lý – sinh hóa của cây trồng

2. Biểu hiện của cây trồng thiếu sắt

2.1. Chi tiết hơn về biểu hiện:

2.2. Nguyên nhân:

3. Biểu hiện dư thừa sắt (ngộ độc sắt) ở cây trồng:

3.1. Chi tiết hơn về biểu hiện:

3.2. Các biểu hiện khác:

3.3. Nguyên nhân:

4. Sắt trong đất và nguyên nhân gây thiếu sắt ở cây trồng

5. Các loại nguyên liệu để sản xuất phân có chứa sắt

5.1. 1/ Sắt (II) sunfat (FeSO4.7H2O)

5.2. 2/ Sắt (III) sunfat (Fe2(SO4)3.4H2O)

5.3. 3/ Sắt (II) cacbonat (FeCO3.2H2O)

5.4. 4/ Phân sắt chelate (EDTA-Fe)

Tên gọi chung của các loại phân cung cấp sắt cho cây trồng

Các loại phân bón bổ sung sắt cho cây trồng thường được gọi là phân vi lượng sắt. Trong nông nghiệp, sắt thường được bổ sung qua các dạng như sắt chelate (Fe-EDTA, Fe-DTPA, Fe-EDDHA) hoặc muối sắt dễ tan như sắt sunfat (FeSO₄), giúp cây hấp thụ dễ dàng qua rễ hoặc lá.

Vai trò của sắt trong các quá trình sinh lý – sinh hóa của cây trồng

Sắt (Fe) là nguyên tố thiết yếu trong quá trình tổng hợp và duy trì diệp lục tố, tuy không trực tiếp là thành phần của diệp lục, nhưng lại đóng vai trò không thể thiếu trong việc chuyển hóa và ổn định sắc tố này.

Sắt cũng là thành phần cấu tạo của nhiều enzyme quan trọng, góp phần thúc đẩy hàng loạt hoạt động sinh lý, sinh hóa bên trong cây. Thiếu sắt, cây sẽ chậm phát triển, giảm khả năng quang hợp và trao đổi chất.

Một số quá trình có sự tham gia trực tiếp của sắt bao gồm:

Khử nitrat: Sắt hỗ trợ quá trình chuyển hóa nitrat thành các dạng cây dễ sử dụng.
Quang hợp: Thúc đẩy quá trình khử CO₂ và kích hoạt hoạt động của diệp lục.
Tổng hợp chất hữu cơ: Giúp hình thành các hợp chất như gluxit, protein và các chất điều hòa sinh trưởng.

Đặc biệt, sắt đóng vai trò quan trọng trong việc tạo ra các hợp chất hữu cơ có phân tử lượng cao, rất cần thiết cho sự phát triển khỏe mạnh của cây trồng. Ngoài ra, sắt trong cây còn góp phần cung cấp nguồn dinh dưỡng cần thiết cho động vật non, thông qua các hợp chất hữu cơ có chứa Fe.

Biểu hiện của cây trồng thiếu sắt

Cây trồng thiếu sắt thường có biểu hiện vàng lá, đặc biệt là ở các lá non, trong khi gân lá vẫn giữ màu xanh. Tình trạng này còn được gọi là hiện tượng vàng lá gân xanh. Khi thiếu sắt nặng, toàn bộ lá có thể chuyển sang màu vàng nhạt hoặc trắng.

Chi tiết hơn về biểu hiện:

- Vàng lá non: Triệu chứng đầu tiên thường xuất hiện trên các lá non, khi phần thịt lá - mất màu xanh và chuyển sang màu vàng hoặc trắng.

- Gân lá vẫn xanh: Điểm đặc trưng của thiếu sắt là gân lá vẫn giữ màu xanh, tạo ra sự tương phản rõ rệt giữa gân và thịt lá.

- Năng suất giảm: Thiếu sắt ảnh hưởng đến quá trình quang hợp, làm giảm năng suất và chất lượng nông sản.

- Xuất hiện đốm vàng: Trong một số trường hợp, lá có thể xuất hiện các đốm vàng hoặc vàng trắng, thậm chí có thể có các mảng mô chết ở mép lá.

- Màu vàng lan dần: Nếu không được khắc phục, triệu chứng vàng lá có thể lan dần từ lá non xuống lá già.

Nguyên nhân:

- Đất có độ pH cao: Sắt khó hấp thụ ở môi trường đất có độ pH cao, thường gặp ở đất kiềm.

- Thiếu sắt trong đất: Đất nghèo sắt cũng là một nguyên nhân.

- Rễ bị tổn thương: Rễ cây bị tổn thương có thể ảnh hưởng đến khả năng hấp thụ sắt.

- Sự cạnh tranh dinh dưỡng: Cây khác cạnh tranh dinh dưỡng với cây trồng cũng có thể gây ra tình trạng thiếu sắt.

- Sắt không di động: Sắt là nguyên tố ít di động trong cây, nên lá non khó lấy sắt từ lá già.

Lưu ý:

- Hiện tượng vàng lá có thể do nhiều nguyên nhân khác nhau, không chỉ riêng thiếu sắt. Cần quan sát kỹ các triệu chứng và tham khảo ý kiến chuyên gia để có biện pháp khắc phục phù hợp.

- Việc xác định chính xác nguyên nhân thiếu hụt dinh dưỡng là rất quan trọng để có thể áp dụng các biện pháp khắc phục hiệu quả.

Biểu hiện dư thừa sắt (ngộ độc sắt) ở cây trồng:

Ở cây trồng, biểu hiện dư thừa sắt thường dẫn đến tình trạng lá có màu nâu hoặc màu đồng, đặc biệt là ở phần thịt lá. Ngoài ra, rễ cây cũng có thể bị ảnh hưởng, trở nên yếu và khó hấp thụ các chất dinh dưỡng khác.

Chi tiết hơn về biểu hiện:

- Vàng lá: Do sự thiếu hụt diệp lục, lá có thể chuyển sang màu vàng, đặc biệt là các mô lá giữa các gân lá, trong khi gân lá vẫn còn xanh.

- Lá có màu nâu hoặc đồng: Sắt tích tụ quá mức trong mô lá có thể làm lá có màu nâu hoặc màu đồng.

- Lá vàng nhạt hoặc trắng nhợt: Trong trường hợp thiếu sắt nặng, toàn bộ lá có thể chuyển sang màu vàng nhạt hoặc trắng nhợt.

- Rễ yếu: Hàm lượng sắt quá cao ở vùng rễ có thể làm cho rễ phát triển kém, yếu ớt.

- Kém hấp thụ chất dinh dưỡng: Rễ yếu sẽ khó hấp thụ các chất dinh dưỡng cần thiết khác từ đất, ảnh hưởng đến sự phát triển của cây.

Các biểu hiện khác:

Thân cây: Thân cây có thể bị còi cọc, chậm phát triển.

Hoa và quả: Số lượng hoa và quả có thể giảm, hoặc chất lượng quả bị ảnh hưởng.

Nguyên nhân:

Đất chua: Đất có độ pH thấp (đất chua) có thể làm tăng khả năng hấp thụ sắt của cây, dẫn đến dư thừa.

Bón phân quá nhiều: Việc bón quá nhiều phân bón chứa sắt có thể gây ra tình trạng dư thừa.

Nguồn nước tưới: Nước tưới có hàm lượng sắt cao cũng có thể là nguyên nhân gây ra tình trạng này.

Sắt trong đất và nguyên nhân gây thiếu sắt ở cây trồng

Sắt (Fe) tồn tại khá dồi dào trong đất, chiếm khoảng 10% thành phần đất và thường tồn tại dưới dạng các hợp chất như oxit, hydroxit, photphat và silicat. Trong điều kiện đất thoáng khí, giàu hữu cơ và có tính kiềm, sắt chủ yếu tồn tại ở dạng hóa trị III (Fe³⁺). Ngược lại, trong môi trường đất ngập nước hoặc chua, sắt chuyển sang dạng hóa trị II (Fe²⁺).

Thông thường, cây trồng ít gặp tình trạng thiếu sắt mà phổ biến hơn là hiện tượng ngộ độc sắt, khi sắt kết hợp với các chất hữu cơ trong đất tạo thành các phức chất sắt dễ hòa tan, gây hại cho cây.

Tuy nhiên, thiếu sắt vẫn có thể xảy ra và biểu hiện rõ nhất là hiện tượng vàng lá, nhất là ở các cây mẫn cảm. Thiếu sắt thường gặp trong các điều kiện sau:

Đất có pH cao: Thường xuất hiện ở nhiều loại cây như lúa, lúa mì, cao lương, ngô, đậu, đậu tương, cây ăn quả, dâu tằm, cây cảnh, đồng cỏ... Khi pH đất quá cao (do bón nhiều vôi), kết hợp với độ ẩm thấp, dư thừa lân (P), thiếu cân bằng vi lượng (như Cu, Mn), hoặc hàm lượng khí CO₂ cao, sẽ gây ra hiện tượng cây không hấp thụ được sắt dù đất vẫn có sắt.
Nhiệt độ thấp: Khi nhiệt độ giảm, hoạt động của rễ bị hạn chế, dẫn đến khả năng hấp thu sắt cũng suy giảm, gây nên hiện tượng thiếu sắt.

Các loại nguyên liệu để sản xuất phân có chứa sắt

1/ Sắt (II) sunfat (FeSO₄.7H₂O)

- Dạng bột màu xanh

- Hàm lượng: Fe: 20%, S: 18,8%

2/ Sắt (III) sunfat (Fe₂(SO₄)₃.4H2O)

- Hàm lượng: Fe: 20%

3/ Sắt (II) cacbonat (FeCO₃.2H₂O)

- Dạng bột màu nâu hoặc trắng

- Hàm lượng: Fe: 42%

4/ Phân sắt chelate (EDTA-Fe)

- Tên hóa học: Ethylenediaminetetraaceticacid, ironsodium complex

- Công thức hóa học: EDTA-Fe (C10H12FeN2NaO8)

- Hàm lượng sắt chelate: 13%

- pH (ở nồng độ 1%): 4-6,5

Bạn tham khảo thêm

Modal title