SẦU RIÊNG BỊ SƯỢNG - NGUYÊN NHÂN VÀ BIỆN PHÁP KHẮC PHỤC

Nội dung chính

1. Sượng cơm sầu riêng là gì?

1.1. Phân loại

2. Nguyên nhân sầu riêng bị sượng

2.1. Rối loạn dinh dưỡng

2.2. Cạnh tranh dinh dưỡng

2.3. Môi trường và quản lý nước

3. Biện pháp khắc phục hiện tượng sượng cơm

3.1. Giảm sự cạnh tranh dinh dưỡng

3.2. Quản lý nước

3.3. Bón phân

4. Ảnh hưởng của hiện tượng sượng cơm sầu riêng

5. Câu hỏi thường gặp về sượng cơm sầu riêng

6. Kết luận

Sầu riêng bị sượng là vấn đề bà con rất quan tâm trong giai đoạn nuôi trái. Bài viết này Công ty Công Nghệ Cao Âu Mỹ sẽ chia sẻ các thông tin về hiện tượng này.

Sượng cơm sầu riêng là gì?

Sầu riêng bị sượng là hiện tượng cơm không chín hoặc chín không đều, thường có màu trắng nhạt, không mềm dẻo, ăn lợn cợn như bột và hoàn toàn thiếu hương vị đặc trưng. Tình trạng này thường xảy ra khi trái còn trên cây hoặc ngay sau khi thu hoạch.

Phân loại

Sượng cơm có 2 hiện tượng: Sượng khô và sượng nước

Sượng khô: Sượng khô là hiện tượng phần cơm sầu riêng trở nên cứng, khô, mất độ mềm mịn và không chín đều. Cơm thường có kết cấu giống cao su, không thơm, màu sắc nhợt nhạt (trắng hoặc vàng nhạt) thay vì vàng đậm đặc trưng.

Khi sờ, múi sầu riêng có cảm giác cứng, không đàn hồi. Khi ăn, cơm thiếu vị ngọt, béo, đôi khi có vị đắng nhẹ.

Ví dụ: Ở giống Monthong, sượng khô thường xuất hiện ở phần trong của múi, với lớp ngoài vẫn mềm nhưng bên trong cứng như da lợn.

Sượng nước: Sượng nước là hiện tượng cơm sầu riêng tích tụ quá nhiều nước, trở nên nhão, mềm nhũn, mất kết cấu đặc trưng. Múi có thể trong suốt, đầy nước, hoặc bị "cháy múi" (nâu đen, biến dạng).

Khi bổ, múi dễ vỡ, chảy nước, không giữ được hình dạng. Mùi thơm yếu hoặc không có, vị nhạt, đôi khi có mùi lên men nhẹ.

Ví dụ: Ở giống Sữa Hạt Lép, sượng nước khiến cơm nhão, không còn lớp "cơm trong" đặc trưng.

Nguyên nhân sầu riêng bị sượng

Theo như nghiên cứu từ Thái Lan, nguyên nhân sượng cơm không hoàn toàn phụ thuộc vào giống. Nguyên nhân dẫn đến sượng cơm chủ yếu từ kỹ thuật canh tác của nhà vườn. Dưới đây là một số nguyên nhân phổ biến dẫn đến sượng cơm sầu riêng.

Rối loạn dinh dưỡng

Một trong những nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng sầu riêng bị sượng là rối loạn dinh dưỡng trong quá trình nuôi trái. Khi cây không được cung cấp cân đối các nguyên tố đa – trung – vi lượng, trái có thể xuất hiện nhiều biểu hiện bất thường về sinh lý.

Vai trò của Canxi (Ca) và Magie (Mg): Dù chưa có nghiên cứu khẳng định tuyệt đối mối liên hệ giữa dinh dưỡng khoáng và hiện tượng chín không đồng đều, nhưng nhiều tài liệu chỉ ra rằng canxi và magie có ảnh hưởng lớn đến sự phát triển và chín của cơm sầu riêng. Nếu thiếu hoặc mất cân bằng, trái dễ chín lệch, không đồng đều.
Thiếu Bo (B): Được xem là nguyên nhân gây ra hiện tượng “cháy múi”, làm cơm sầu riêng bị khô, chai cứng.
Mất cân đối giữa Ca – Mg – K: Với giống Monthong, tình trạng cơm bị cứng và nhạt màu thường xuất hiện khi bón nhiều kali nhưng lại thiếu canxi và magie. Kali có mối tương quan nghịch với hai nguyên tố này, vì vậy sự mất cân đối dinh dưỡng rất dễ dẫn đến cơm bị sượng.
Ảnh hưởng của phân chứa Clor: Các nghiên cứu nước ngoài khuyến cáo không nên lạm dụng phân bón có chứa gốc clor (như KCl hoặc NPK pha trộn từ KCl). Nguyên nhân là vì nguyên tố chlor khiến cơm trái giữ nhiều nước, làm giảm độ khô chất khô và hương vị, từ đó khiến cơm bị nhão hoặc sượng.

Cạnh tranh dinh dưỡng

Trong giai đoạn từ 8 – 12 tuần sau khi đậu, trái sầu riêng bước vào thời kỳ phát triển cơm mạnh nhất, tốc độ có thể đạt tới 16g/trái/ngày. Đây là giai đoạn cây cần nguồn dinh dưỡng dồi dào và ổn định.

Tuy nhiên, nếu cây đồng thời ra đọt non, hiện tượng cạnh tranh dinh dưỡng sẽ xảy ra. Khi đó, các chồi non thường “chiếm ưu thế” trong việc hút dinh dưỡng, khiến phần cơm trái không phát triển bình thường và dẫn đến hiện tượng trái bị sượng.

Việc cây ra đọt non trong giai đoạn này thường xuất phát từ kỹ thuật bón phân và quản lý nước chưa hợp lý. Nếu bón thừa phân, đặc biệt là phân đạm, cây sẽ dễ bị kích thích sinh trưởng mạnh, dẫn đến việc ra đọt non ngoài ý muốn.

Không chỉ vậy, nếu cây ra hoa và đậu trái nhiều đợt, nguồn dinh dưỡng sẽ phải phân tán cho cả hoa, trái non và trái đang phát triển. Sự cạnh tranh này cũng là nguyên nhân khiến nhiều quả bị sượng, chất lượng cơm trái không đạt yêu cầu.

Môi trường và quản lý nước

Đối với khu vực Đồng bằng sông Cửu Long, nơi có mực thủy cấp cao, việc quản lý nước trong giai đoạn nuôi trái giữ vai trò đặc biệt quan trọng. Nếu vườn sầu riêng thường xuyên bị ngập úng, mưa kéo dài hoặc tưới quá nhiều nước, cây sẽ hút lượng nước vượt mức cần thiết. Điều này không chỉ làm cơm trái bị nhão, kém chất lượng, mà còn kích thích cây ra đọt non, tiếp tục gây ra sự cạnh tranh dinh dưỡng với trái.

Ngoài ra, ẩm độ đất cũng quyết định trực tiếp đến khả năng ra hoa của sầu riêng. Ở những vườn không được quản lý nước tốt, cây thường ra hoa tự nhiên thành nhiều đợt. Khi đó sẽ xảy ra sự cạnh tranh chồng chéo:

Giữa hoa và trái non.
Giữa hoa, trái non và trái trưởng thành.
Giữa các đợt trái non và trái đã lớn.

Kết quả là trái không nhận đủ dinh dưỡng để phát triển đồng đều, làm gia tăng tỷ lệ bị sượng, ảnh hưởng đến năng suất và giá trị thương phẩm.

Biện pháp khắc phục hiện tượng sượng cơm

Có nhiều cách khắc phục hiện tượng sượng cơm sầu riêng. Dưới đây là một số cách mà bà con có thể áp dụng:

Giảm sự cạnh tranh dinh dưỡng

Để giảm sự cạnh tranh dinh dưỡng giữa trái và các bộ phận khác trên cây trong giai đoạn phát triển, nhà vườn cần áp dụng các biện pháp chăm sóc hợp lý và khoa học.

Việc quản lý dinh dưỡng cũng cần được chú trọng, đặc biệt là không nên bón quá nhiều phân, nhất là phân đạm, bởi điều này dễ làm cây phát triển mạnh về lá và cành thay vì nuôi trái.

Ngoài ra, tuyệt đối không sử dụng các loại phân có chứa Chlor như KCl, bởi chúng gây bất lợi cho chất lượng trái. Trong quá trình bón phân hỗn hợp N:P:K, cần lưu ý lựa chọn sản phẩm có thành phần kali an toàn, không chứa KCl, bởi kali là dưỡng chất thiết yếu giúp cơm sầu riêng có màu vàng đậm, dẻo và vị ngọt đậm đà hơn, đặc biệt quan trọng ở giai đoạn trái trưởng thành và chín.

Quản lý nước

Trong quá trình canh tác sầu riêng, việc quản lý nước đóng vai trò quan trọng để hạn chế tình trạng trái bị sượng. Sau giai đoạn đậu trái, mực nước trong mương vườn nên được giữ ở độ sâu từ 60 – 80 cm so với mặt líp nhằm tránh làm gia tăng độ ẩm trong đất.

Đặc biệt, khoảng 25 - 30 ngày trước thu hoạch, cần rút cạn nước trong mương để tạo điều kiện cho trái phát triển đến độ chín sinh lý, đồng thời giúp cơm chắc và thơm ngon hơn. Vào mùa mưa, nên phủ mặt líp bằng màng plastic để giảm hiện tượng nhão cơm do đất bị ẩm quá mức. Trong trường hợp gặp mưa lớn ngay thời điểm thu hoạch, nhà vườn cần tạm ngưng việc thu trái, rút bớt nước trong mương và đợi khoảng 3 – 5 ngày sau khi đất ráo mới tiến hành thu hoạch trở lại để đảm bảo chất lượng cơm sầu riêng.

Ngoài ra, việc xử lý cho cây ra hoa sớm và tập trung nhằm thu hoạch vào mùa khô cũng là một giải pháp hiệu quả, bởi trái thu hoạch trong điều kiện khô ráo thường ít bị sượng hơn so với mùa mưa.

Bón phân

Để hạn chế hiện tượng cháy múi do thiếu Bo, bà con nên cung cấp phân bón có chứa Bo trong giai đoạn 15 - 20 ngày sau đậu trái để hạn chế hiện tượng trên. Ngoài ra, bà con nên áp dụng quy trình sầu riêng Hữu cơ vi sinh lên men sữa của Công ty Công Nghệ Cao Âu Mỹ , cung cấp thêm lượng canxi, magie và kali theo đúng quy trình.

Ảnh hưởng của hiện tượng sượng cơm sầu riêng

Giảm giá trị thương phẩm: Sầu riêng bị sượng cơm có chất lượng kém, mất đi vị ngọt, độ mềm và hương thơm đặc trưng, khiến chúng không thể bán được hoặc chỉ bán với giá rất thấp.

Tổn thất đầu tư: Người trồng mất chi phí đầu tư vào vườn cây mà không thu được hiệu quả kinh tế, gây thiệt hại lớn.

Giảm khả năng cạnh tranh: Chất lượng không đồng đều do sượng cơm làm giảm niềm tin của người tiêu dùng và các nhà nhập khẩu, ảnh hưởng đến khả năng cạnh tranh của sầu riêng Việt Nam trên thị trường quốc tế.

Giảm nhu cầu tiêu thụ: Người tiêu dùng không hài lòng với sản phẩm kém chất lượng, dẫn đến việc giảm nhu cầu mua sầu riêng trong tương lai, gây tác động tiêu cực lâu dài.

Câu hỏi thường gặp về sượng cơm sầu riêng

Sầu riêng bị sượng có ăn được không?

Có, nhưng kém ngon. Có thể chế biến thành món ăn để tận dụng, miễn không mốc.

Làm thế nào để phòng ngừa sượng trong mùa mưa?

Rút nước mương khô 25-30 ngày trước thu, che phủ gốc, bổ sung kali trắng.

Sầu riêng bị cháy múi do đâu?

Thiếu Bo hoặc dư nước, cạnh tranh dinh dưỡng. Khắc phục bằng phun Bo sớm.

Thu hoạch sầu riêng lúc nào để tránh sượng?

115-120 ngày sau đậu, khi múi bò nhẹ.

Tại sao giống Monthong dễ bị sượng?

Do sinh trưởng mạnh, dễ cạnh tranh dinh dưỡng nếu quản lý kém.

Sầu riêng sượng nước xử lý sau thu hoạch thế nào?

Ủ chín bằng lò nướng hoặc chuối, rồi chế biến.

Kết luận

HIện tượng sầu riêng bị sượng luôn là tâm điểm của sự chú ý trong mỗi mùa vụ. Nhằm hạn chế tình trạng sượng cơm sầu riêng bà con cần tiếp cận thêm những kiến thức, kỹ thuật canh tác mới. Áp dụng quy trình canh tác hiệu quả để đạt được năng suất cao. Mọi chi tiết thắc mắc bà con hãy liên hệ ngay đến công ty Công Nghệ Cao Âu Mỹ để được hỗ trợ tư vấn.