Bọ trĩ là thủ phạm phá hoại mùa màng của bà con nông dân, ảnh hưởng đến năng suất và chất lượng nông sản. Trong bài viết này hãy cùng Công ty Công Nghệ Cao Âu Mỹ tìm hiểu đề ra biện pháp phòng ngừa hiệu quả nhé.

Bọ trĩ sầu riêng

Bọ trĩ là gì?

Tên khoa học: Bọ trĩ thuộc bộ Cánh tơ (Thysanoptera), họ Thripidae. Một số loài phổ biến là Stenchaetothrips biformis (gây hại lúa) và Frankliniella occidentalis (bọ trĩ hoa phương Tây).

Đặc điểm hình thái: Bọ trĩ là côn trùng có kích thước rất nhỏ, dài khoảng 0,5 - 13 mm. Chúng có thân hình trụ, cánh dài, hẹp và có dạng tua rua. Bọ trĩ có nhiều màu sắc khác nhau như trắng, vàng, nâu sẫm, hoặc đen.

Vòng đời: Bọ trĩ trải qua quá trình biến thái trung gian. Bọ trĩ cái đẻ trứng trong mô non của cây. Ấu trùng sau khi nở có màu vàng nhạt, sống và gây hại chung với con trưởng thành. Bọ trĩ có thể có tới 8 thế hệ mỗi năm tùy thuộc vào loài và khí hậu.

Bọ trĩ gây hại thế nào với loại cây sầu riêng?

Bọ trĩ là một trong những loại côn trùng gây hại nghiêm trọng nhất đối với cây sầu riêng, đặc biệt là trong điều kiện thời tiết khô và nắng nóng. Chúng tấn công cây ở hầu hết các giai đoạn phát triển, từ đọt non, lá non, hoa cho đến trái non, gây ra những thiệt hại nặng nề.

Dưới đây là chi tiết về cách bọ trĩ gây hại trên cây sầu riêng:

Gây hại trên lá và đọt non

Triệu chứng: Bọ trĩ chích hút nhựa ở các đọt và lá non đang phát triển. Lá bị hại sẽ bị xoăn lại, biến dạng, cong quăn, và có màu vàng nhạt hoặc bạc.
Hậu quả: Lá non bị hư hại làm giảm khả năng quang hợp của cây, khiến cây chậm phát triển, còi cọc và suy yếu. Nếu không được kiểm soát, cây có thể bị khô ngọn, làm giảm sức sống và ảnh hưởng đến năng suất về sau.

Gây hại trên hoa

Triệu chứng: Đây là giai đoạn cây sầu riêng dễ bị tổn thương nhất. Bọ trĩ chích hút nhựa ở nụ hoa, cánh hoa và nhụy hoa. Cánh hoa bị thâm đen, nhụy hoa có thể chảy nhựa. Nụ hoa bị teo tóp, khô và rụng hàng loạt.
Hậu quả: Tỷ lệ thụ phấn và đậu trái giảm sút nghiêm trọng. Hoa bị hại sẽ không nở đúng cách, không còn chức năng sinh học ban đầu, dẫn đến rụng bông hàng loạt, ảnh hưởng trực tiếp đến sản lượng trái.

Gây hại trên trái non

Triệu chứng: Bọ trĩ chích hút trái sầu riêng ngay từ khi còn non. Vết chích tạo thành các đốm nhỏ màu nâu đen trên vỏ trái.
Hậu quả: Khi trái lớn lên, những vết chích này phát triển thành các vết sẹo sần sùi, nhám và có màu nâu nhạt, làm trái bị méo mó, biến dạng và giảm giá trị thương phẩm. Trái non bị hại nặng có thể bị rụng sớm, gây thất thu.

Tác hại gián tiếp

Tạo điều kiện cho nấm bệnh phát triển: Vết chích hút của bọ trĩ tạo ra những vết thương hở trên cây, là cửa ngõ cho các loại nấm và vi khuẩn xâm nhập gây bệnh, đặc biệt là nấm bồ hóng. Nấm bồ hóng làm đen lá, hoa và trái, ảnh hưởng đến khả năng quang hợp và giá trị thẩm mỹ của sầu riêng.
Giảm chất lượng và năng suất: Mặc dù bọ trĩ không trực tiếp làm chết cây, nhưng chúng làm cây suy yếu, sinh trưởng kém, trái nhỏ, chất lượng thấp và tuổi thọ cây giảm.

Do đó, việc nhận biết sớm và có biện pháp phòng trừ bọ trĩ kịp thời là vô cùng quan trọng để bảo vệ năng suất và chất lượng trái sầu riêng.

Bọ trĩ sầu riêng

Ngoài sầu riêng ra nó còn gây hại cho các loại cây trồng nào?

Bọ trĩ là loài côn trùng đa thực, có nghĩa là chúng có thể tấn công và gây hại trên một phạm vi rất rộng các loại cây trồng khác nhau, từ cây ăn trái, cây công nghiệp đến rau màu và hoa cảnh.

Ngoài sầu riêng, bọ trĩ còn gây hại nghiêm trọng cho các nhóm cây trồng phổ biến sau:

Cây ăn trái và cây công nghiệp

Bọ trĩ gây hại nặng nề ở các giai đoạn ra đọt non, ra hoa và đậu trái:

Cây có múi (Cam, Quýt, Bưởi, Chanh): Gây hại trên lá non làm lá bị xoăn, cong queo. Trên trái non, vết chích tạo thành những mảng xám, sần sùi hoặc những vòng tròn bạc quanh cuống, làm giảm giá trị thương phẩm.
Xoài: Chích hút đọt non, lá non, làm lá bị cong, biến dạng. Đặc biệt, chúng gây hại trên chùm hoa làm hoa héo, khô, rụng hàng loạt và làm trái non bị sạm, có màu xám đậm (da cám).
Điều: Gây hại mạnh ở giai đoạn ra mầm hoa và đậu quả, làm bông héo, khô và rụng, chồi non bị khô cháy.
Cà phê, Tiêu: Gây hại trên các bộ phận non làm cây suy yếu.
Nho, Dâu tây, Mận, Đào, Bơ: Đều là các ký chủ phổ biến của bọ trĩ.

Cây rau màu và cây lương thực

Trong nhóm này, bọ trĩ là vật trung gian truyền virus và làm cây còi cọc:

Các loại rau họ cà (Cà chua, Ớt, Cà tím): Bọ trĩ hoa phương Tây (Frankliniella occidentalis) là loài gây hại chính, làm biến dạng lá, hoa và là vật trung gian lây truyền nhiều loại virus nguy hiểm như virus héo đốm cà chua.
Các loại rau họ bầu bí (Dưa leo/Dưa chuột, Dưa lưới, Bí đao, Mướp): Tấn công đọt non làm ngù đọt (chùn ngọn), lá xoăn lại. Bọ trĩ còn là môi giới lây truyền virus gây bệnh khảm lá, xoăn lá.
Hành, Tỏi, Hẹ: Bọ trĩ hành (Thrips tabaci) chích hút làm lá có màu bạc, khô héo từ đầu lá.
Lúa: Gây hại ở giai đoạn mạ và lúa non (hồi xanh đến đẻ nhánh), làm đầu lá lúa quăn lại, biến màu vàng, còi cọc.

Cây hoa cảnh

Bọ trĩ gây hại trực tiếp đến vẻ đẹp thương mại của hoa:

Hoa Hồng: Chích hút chồi non, lá non làm lá bị xoăn, vàng úa. Gây hại nặng nhất là trên nụ và cánh hoa, làm hoa nở không đều, cánh hoa bị thâm đen, biến dạng, teo nhỏ, khiến hoa mất giá trị.
Hoa Cúc, Hoa Lan, Hoa Cẩm chướng, Cẩm tú cầu: Đều là đối tượng bị bọ trĩ tấn công, làm hỏng cánh hoa và chồi non.

Tóm lại, hầu hết các loại cây trồng có bộ phận non (lá non, chồi non, nụ hoa, trái non) mềm và giàu dinh dưỡng đều là mục tiêu tấn công của bọ trĩ. Chúng phát triển mạnh nhất trong điều kiện khô hạn và nắng nóng.

Bọ trĩ thường tấn công cây sầu riêng vào các giai đoạn nào?

Bọ trĩ thường tấn công cây sầu riêng mạnh nhất vào các giai đoạn sau:

Giai đoạn ra đọt non và lá non: Đây là thời điểm bọ trĩ gây hại đầu tiên và quan trọng nhất. Chúng chích hút nhựa ở đọt non và lá non, làm cho lá bị xoăn, biến dạng, còi cọc và có màu bạc, ảnh hưởng đến khả năng quang hợp và sinh trưởng của cây.
Giai đoạn ra hoa và xổ nhụy: Bọ trĩ tấn công nụ và hoa, làm cho hoa bị thâm đen, nhụy hoa chảy nhựa, teo nhỏ và rụng sớm. Việc này ảnh hưởng trực tiếp đến tỷ lệ đậu quả và năng suất của vụ mùa.
Giai đoạn trái non: Bọ trĩ chích hút nhựa trên trái non, để lại những vết sẹo nhỏ li ti trên vỏ. Khi trái lớn lên, các vết sẹo này cũng phát triển, làm trái bị sần sùi, méo mó và mất giá trị thương phẩm.

Bọ trĩ hoạt động mạnh nhất trong điều kiện nắng nóng và khô hạn, nên đây là những thời điểm bà con cần đặc biệt chú ý để phòng trừ.

Bọ trĩ sầu riêng

Nguyên nhân vườn sầu riêng nhà bạn bị bọ trĩ tấn công?

Vườn sầu riêng của bạn bị bọ trĩ tấn công thường do sự kết hợp của nhiều yếu tố. Dưới đây là những nguyên nhân chính và điều kiện thuận lợi khiến bọ trĩ bùng phát mạnh mẽ, gây hại cho cây sầu riêng:

Điều kiện thời tiết

Đây là nguyên nhân quan trọng nhất. Bọ trĩ rất thích môi trường nắng nóng, khô và ít mưa. Nhiệt độ cao (khoảng 28-32°C) và độ ẩm thấp là điều kiện lý tưởng để chúng sinh sôi và phát triển nhanh chóng. Vì vậy, vào các tháng mùa khô, mật độ bọ trĩ thường tăng đột biến.

Thiếu thiên địch tự nhiên

Trong tự nhiên, bọ trĩ có nhiều thiên địch như bọ rùa, nhện ăn thịt và ong mắt đỏ. Tuy nhiên, việc lạm dụng thuốc bảo vệ thực vật hóa học đã tiêu diệt các loài thiên địch này, làm mất cân bằng sinh thái. Khi không còn bị kiểm soát, bọ trĩ sẽ bùng phát mạnh mẽ và gây hại trên diện rộng.

Vườn cây thiếu chăm sóc

Tán cây rậm rạp, không thông thoáng: Bọ trĩ ưa những nơi râm mát, ít ánh sáng trực tiếp. Vườn sầu riêng không được cắt tỉa cành lá định kỳ sẽ tạo môi trường lý tưởng cho chúng ẩn nấp và sinh sản.
Bón phân mất cân đối: Việc bón quá nhiều phân đạm khiến cây sầu riêng ra đọt non liên tục và các mô lá trở nên mềm, mỏng. Đây chính là nguồn thức ăn dồi dào, hấp dẫn bọ trĩ.
Thiếu nước: Cây sầu riêng bị thiếu nước, đặc biệt trong mùa khô, sẽ trở nên yếu hơn, giảm sức đề kháng và dễ bị bọ trĩ tấn công.

Nguồn lây nhiễm

Lây lan qua gió: Bọ trĩ rất nhẹ và có thể bay theo gió từ vườn này sang vườn khác, từ cây trồng khác sang cây sầu riêng.
Từ cây giống hoặc dụng cụ làm vườn: Cây giống có sẵn bọ trĩ hoặc việc sử dụng các dụng cụ làm vườn đã bị nhiễm từ vườn khác cũng có thể mang mầm mống gây hại vào.
Cây trồng xen kẽ: Một số loại cây trồng xen kẽ như xoài, ổi, hoặc các loại rau màu cũng có thể là nơi trú ẩn và là nguồn lây lan bọ trĩ sang vườn sầu riêng.

Bọ trĩ sầu riêng

Biện pháp phòng ngừa bọ trĩ hiệu quả cho vườn riêng?

Để phòng ngừa bọ trĩ tấn công và bảo vệ vườn sầu riêng hiệu quả, bạn cần áp dụng một chu trình quản lý tổng hợp, kết hợp nhiều biện pháp khác nhau thay vì chỉ dựa vào thuốc hóa học. Dưới đây là các biện pháp chi tiết:

Biện pháp canh tác (Phòng là chính)

Vệ sinh vườn cây: Thường xuyên dọn sạch cỏ dại, lá rụng và các tàn dư thực vật xung quanh gốc cây. Đây là nơi bọ trĩ trú ẩn và sinh sản.
Cắt tỉa, tạo tán: Cắt tỉa những cành già, cành yếu, cành mọc chen chúc để tạo sự thông thoáng cho vườn. Tán cây thông thoáng sẽ giúp ánh sáng chiếu vào, làm giảm môi trường sống ưa thích của bọ trĩ.
Tưới nước đầy đủ: Bọ trĩ rất ghét môi trường ẩm ướt. Duy trì độ ẩm ổn định cho đất và tưới phun lên tán lá (đặc biệt trong mùa khô) sẽ giúp rửa trôi và xua đuổi bọ trĩ.
Bón phân cân đối: Tránh bón quá nhiều phân đạm, vì nó làm cây ra đọt non liên tục, tạo nguồn thức ăn dồi dào cho bọ trĩ. Ưu tiên sử dụng phân hữu cơ và bổ sung đầy đủ dinh dưỡng để cây khỏe mạnh, tăng sức đề kháng.

Biện pháp sinh học

Sử dụng thiên địch: Bảo vệ và khuyến khích các loài thiên địch tự nhiên của bọ trĩ như bọ rùa, ong ký sinh, và nhện ăn thịt phát triển trong vườn.
Sử dụng bẫy dính: Treo các bẫy dính màu vàng hoặc xanh dương trong vườn. Bọ trĩ bị thu hút bởi các màu này và sẽ bị dính vào bẫy, giúp giảm mật độ bọ trưởng thành.
Sử dụng thuốc sinh học: Khi cần can thiệp, ưu tiên sử dụng các chế phẩm sinh học có nguồn gốc nấm như nấm xanh (Metarhizium anisopliae) hoặc nấm trắng (Beauveria bassiana), hoặc các loại thuốc có hoạt chất sinh học như Abamectin, Spinosad để kiểm soát bọ trĩ mà vẫn an toàn cho cây và môi trường.

Biện pháp hóa học (Khi cần thiết)

Chỉ sử dụng thuốc hóa học khi mật độ bọ trĩ quá cao, có nguy cơ gây hại nghiêm trọng cho cây.

Sản phẩm Gold Lion - Siêu diệt bọ trĩ gây hại cây trồng

Là thuốc trừ sâu, rầy có đặc tính tiếp xúc, lưu dẫn, xông hơi, có khả năng hạ gục nhanh sâu, rầy và diệt trứng rầy hoàn hảo.

Với các thành phần: Beta- cypermethrin, Profenofos, Thiamethoxam.

Nguyên tắc "4 đúng":
- Đúng thuốc: Lựa chọn loại thuốc chuyên trị bọ trĩ.
- Đúng liều lượng: Pha thuốc theo đúng hướng dẫn trên bao bì, không tự ý tăng liều.
- Đúng thời điểm: Phun thuốc vào lúc bọ trĩ hoạt động mạnh nhất, thường là sáng sớm hoặc chiều mát.
- Đúng cách: Phun thuốc ướt đều cả hai mặt lá, đọt non và các bộ phận bị hại.

Bằng cách kết hợp linh hoạt các biện pháp trên, bạn sẽ kiểm soát bọ trĩ hiệu quả, bảo vệ vườn sầu riêng khỏi các đợt tấn công, từ đó nâng cao năng suất và chất lượng trái.

Bọ trĩ sầu riêng

Kết luận

Bọ trĩ là một trong những côn trùng chích hút có hại trên các loại cây trồng. Để đối phó bà con nên thăm vườn thường xuyên để sớm nhận biết dấu hiệu và có thể phun ngừa để hạn chế xuất hiện. Mọi chi tiết thắc mắc bà con có thể liên hệ ngay đến Công ty Công Nghệ Cao Âu Mỹ để được đội ngũ kỹ thuật hỗ trợ tư vấn.